Ruta pel Ríu Sama
Nesti atípicu branu del coronavirus en que les rutes más conocíes enllénense de caminantes, hai dalguna onde la tranquilidá acompaña al pasiante. Esti ye'l casu de la ruta del ríu Sama.
Un paséu ente les solombres qu'ufierten ablanares, carbayos, castañares, texos, xardones y fresnos acompañaos pol murmuriu de l'agua colándose ente les piedres del ríu y los páxaros esnalando ente les fueyes movíes pel airín y los molinos pelos qu'adientra'l calce del ríu.
El pequeñu ríu Sama , d'apenes quince kilómetros , naz na parroquia de Llinares, nel conceyu de Proaza. N'escurriendo mientres prácticamente tol so percorríu pol conceyu de Grau, travesando les parroquies de Sama de Grau, Bayu, Báscones y Santa María Grau, desagua nel ríu Nalón, pola esquierda, al altor del embalse de Valdunu.
Podemos entamar la ruta nel pueblu de Sama de Grau qu'atopamos a 10,5 km de Grau o 6 km de Trubia, dependiendo de la carretera pela que nos acerquemos.
Sama foi'l primer pueblu exemplar de Grau y persistente candidatu al premiu Pueblo exemplar d'Asturies, Ellí atopamos interesantes exemplos de l'arquitectura asturiana, dende grandes casones a cases tradicionales, pasando por palacios ente los que destaca'l palaciu de la Mouta, del s. XIV. Xunto a ellos la Ilesia parroquial de San Esteban, de planta de cruz llatina y estilu popular cuyos oríxenes remóntense posiblemente al sieglu XVIII .
Amás de la del ríu Sama, pueden facese estremaes rutes: La de los horros, na qu'atoparemos una perguapa muestra d'horros d'estilu villaviciosa de 4, 5 y 6 pegollos , xunto a paneres, dalgunes d'elles d'estilu carreño.
La de los pueblos abandonaos de la parroquia ( El Hortigal y la Condesa) con unes vistas estupendes sobre la sierra l'Aramu, el picu l'Oral y el pueblu de San Adrianu.
Ruta a la sierra de Buanga y peña 'l castiellu, onde vamos poder averanos a la hestoria d'Asturies, remembrando 'l llevantamientu de Gonzalo Peláez, al pie de les ruines del Castiellu de Buanga , con vistes a la sierra del mesmu nome y les cascaes que salen al pasu nel camín.
Mención especial tien el Grupu escolar María Josefa, güei convertíu en Muséu Etnográficu.
Tratase de les escueles públiques de Sama ,en La Vega, pueblu tamién de la parroquia de Sama de Grau que muestra dende máquines d'escribir y coser, bastidores y radios, hasta mazadores de facer mantega, mesines de nueche, fragües, ratoneres y texes que daten del añu 1714. Tou ello gracies a una vecina de Sama,Olvidu Menéndez, que dexó 'l so colección a l'asociación cultural La Castañar ,promotora del muséu.
Ye un edificiu escolar, d'estilu racionalista, qu'alluga dos escueles unitaries, neños y neñes, encargáu pol indianu Adolfo Prieto y Álvarez de las Vallinas , que naciera en 1867 nel palaciu de las Vallinas, de Sama de Grau, y vivía en México. Ésti dedicólu a la so fía María Josefa, que falleciera a bien temprana edá, y donólu al pueblu.
El proyectu de construcción foi encargáu, en Madrid, al arquiteutu José Fonseca, y ta fecháu'l 16 d'abril de 1930. Les obres remataron nel añu 1932, anque la escuela entamaría les clases en 1938.
Unu de los aspeutos más interesante d'esta escuela ye la de cuntar con una representación de distintos episodios d' El Quijote , soportales y pasiellos acueyen un zócalu d'azulexos azules , con un frisu en doble fila nel que tán representaes delles escenes de la novela de Cervantes.
Frente a la fachada atópase'l bustu del promotor del edificiu, Adolfo Prieto, obra del escultor Víctor Hevia Granda.
